I nie, nie chodzi o urlop od kary. Kwestię zaprzestania jej wykonywania reguluje inna instytucja, a konkretnie przerwa w karze. Ogólnie rzecz biorąc można ją uzyskać z uwagi na względy zdrowotne, rodzinne czy osobiste (art. 153 KKW).
Odpowiedź na tytułowe pytanie wydaje się (prawie) oczywista. Skoro skazani mogą podejmować się pracy odpłatnie i nieodpłatnie, a raczej być do niej kierowani oraz mogą być zatrudniani na umowę o pracę – odpłatne, to również powinni mieć prawo do wypoczynku.
Regulacje dotyczące zwolnienia skazanych od pracy
Kodeks karny wykonawczy zawiera w tym względzie przepisy szczególne względem regulacji przewidzianych przepisami prawa pracy.
Kwestię tę reguluje bezpośrednio art. 124 kkw. Mianowicie:
- jeśli skazany wykonuje odpłatną pracę na podstawie skierowania do pracy lub umowy o pracę nakładczą i wykonuje tę pracę przynajmniej od roku – przysługuje mu zwolnienie od pracy na okres 14 dni roboczych;
- jeśli skazany zatrudniony jest nieodpłatnie – przysługuje 14 dni zwolnienia od pracy bez wynagrodzenia; oprócz tego taki skazany może uzyskiwać nagrody.
Roczny okres nieprzerwanej pracy, wymagany do uzyskania prawa do kolejnego zwolnienia od pracy, biegnie od dnia następującego po dniu jego uzyskania, bez względu na faktyczny termin jego wykorzystania.
Co ciekawe, podobnie jak w przypadku urlopu wypoczynkowego przewidzianego w kodeksie pracy, skazany nie może zrzec się prawa do przysługującego mu zwolnienia od pracy (przeznaczonego na wypoczynek).
Urlop od pracy dla skazanych – więcej niż standard
Skazani mogą być również zatrudniani na podstawie umowy o pracę (ale też umowy zlecenia czy umowy o dzieło). W przypadku zatrudnienia na umowę o pracę przysługuje im 18 dni płatnego urlopu wypoczynkowego.
Przypominam, że jest to regulacja odrębna od tej, którą wprowadza kodeks pracy.
Warto wspomnieć, że w przypadku skazanych wybierających się na urlop lub korzystających ze zwolnienia od pracy odpłatnej (a więc nie tych pracujących nieodpłatnie) przysługują im dodatkowe uprawnienia przyznawane przez dyrekcję zakładu karnego. Należą do nich:
- dodatkowe lub dłuższe widzenia;
- dodatkowe zakupy artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym;
- dłuższe spacery;
- pierwszeństwo lub częstszy udział w zajęciach kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu.
Uprawnienia te są określane indywidualnie dla każdego skazanego przez dyrektora zakładu karnego, w którym osadzony odbywa karę.
Kto i kiedy udziela urlopu skazanym?
Skazanemu zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę urlopu udziela pracodawca, który powiadamia dyrektora ZK przynajmniej 14 dni przed jego planowanym rozpoczęciem.
Z kolei w przypadku, kiedy skazany został skierowany do pracy, decyzyjny w tym względzie jest dyrektor zakładu karnego. Powiadamia on wówczas zatrudniającego o przewidywanym terminie nabycia przez skazanego prawa do zwolnienia od pracy.
Zwolnienia od pracy udziela skazanemu dyrektor zakładu karnego niezwłocznie po uzyskaniu przez niego prawa. Na wniosek zatrudniającego zwolnienie od pracy może być udzielone w terminie późniejszym, nie później jednak niż w ciągu 60 dni kalendarzowych od dnia uzyskania do niego prawa.
Jednakże na wniosek skazanego, za zgodą zatrudniającego, zwolnienie od pracy może być dzielone, przy czym pełne wykorzystanie zwolnienia od pracy musi nastąpić nie później niż w terminie 60 dni, licząc od dnia uzyskania prawa, a jedna część zwolnienia powinna obejmować nie mniej niż 5 dni roboczych.
Niewykorzystane zwolnienie od pracy w przypadku skazanych – ekwiwalent
Zwolnienia od pracy lub jego części, niewykorzystanego z przyczyn usprawiedliwionych, udziela się bezpośrednio po ich ustaniu. O przesunięciu terminu zwolnienia od pracy dyrektor zakładu karnego powiadamia zatrudniającego.
Za niewykorzystane w całości lub w części zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia skazanemu przysługuje ekwiwalent pieniężny, niezależnie do przyczyn jego niewykorzystania.
W razie gdy skazany został wycofany z zatrudnienia po uzyskaniu prawa do zwolnienia od pracy, zatrudniający przekazuje ekwiwalent pieniężny do zakładu karnego niezwłocznie po wycofaniu.
Resocjalizacyjny aspekt odpoczynku od pracy
Warto podkreślić, że regulacje zawarte w art. 124 nie tylko realizują prawa pracownicze skazanych, ale również pełnią istotną funkcję resocjalizacyjną. Motywują do podejmowania i kontynuowania pracy, wzmacniają poczucie sprawczości oraz ułatwiają utrzymanie kontaktów z rodziną. Dla wielu skazanych to także główna szansa na odczucie faktycznego wkładu w pracę nad swoją resocjalizacją.
Chcesz wiedzieć więcej, potrzebujesz analizy sytuacji swojej lub osoby bliskiej?
Zapraszam do kontaktu – telefonicznie lub mailowo.