Obcokrajowcy do Polski nie przyjeżdżają jedynie w celach turystycznych. Bardzo często powodem ich wizyty, trwającej dłużej niż 3 miesiące (co zwykle rozumiane jest jako pobyt doraźny, turystyczny) jest chęć podjęcia pracy, studiów czy przyjazd wraz z członkami rodziny.
Co jednak, kiedy ubiegając się o zezwolenie na pobyt czasowy dowiadujemy się, że jest prowadzone przeciwko nam postępowanie karne? Z takim właśnie przypadkiem spotkałam się ostatnio w swojej pracy jako adwokat – karnista. Rozważenie tego problemu w ujęciu generalnym, przedstawię poniżej.
Ubieganie się o zezwolenie na pobyt czasowy
Zezwolenia na pobyt czasowy udziela się w kilku sytuacjach przewidzianych ustawą o cudzoziemcach (Dz.U. z 2013 r. poz. 1650, t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1079). Należą do nich m.in. takie powody jak:
- szeroko rozumiane w ustawie względy rodzinne (art. 160 u.c.),
- pobyt związany z konkretnym celem, np. koniecznością stawiennictwa przed polskim organem władzy publicznej (art. 181 u.c.),
- zaistnienie innych okoliczności, np. podjęcia nauki (art. 187 u.c.).
Takiego zezwolenia na pobyt czasowy udziela się na czas niezbędny do realizacji celu pobytu, nie dłużej jednak niż na okres 3 lat. W przypadku podjęcia nauki (w zależności od rodzaju podjętej nauki np. rodzaj studiów), jest to zazwyczaj czas trwania danego roku akademickiego.
Co jest konieczne do złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy
Przede wszystkim konieczne jest złożenie wniosku wraz z niezbędnymi do tego załącznikami. Jeśli jest to kolejny już wniosek, wówczas zalecane jest jego złożenie najpóźniej ostatniego dnia legalnego pobytu. Najlepiej jednak nie czekać do ostatniej chwili i taki wniosek złożyć wcześniej.
Oprócz wniosku, w zależności od celu w związku z którym składa się wniosek, należy przedłożyć:
- fotografie (potrzebne do wydawanej karty pobytu), takie jak składa się zazwyczaj do dokumentów urzędowych
- kopię ważnego dokumentu podróży, np. paszport,
- dokumenty potwierdzające okoliczności wskazane we wniosku
- potwierdzenie ubezpieczenia zdrowotnego
- potwierdzenie miejsca zamieszkania w Polsce
- podanie informacji odnoście posiadania środków na utrzymanie na czas pobytu
Co również istotne wniosek wymaga podania informacji odnośnie tego czy względem wnioskodawcy nie toczy się obecnie postępowanie karne, w tym czy nie są względem niego stosowane np. tymczasowe aresztowanie czy zakaz opuszczania kraju, czy nie był karany na terytorium RP, czy nie ciążą na nim obowiązki związane z orzeczeniami sądowymi oraz decyzjami administracyjnymi.
Oświadczenia te, jak też całą treść wniosku składa się ze świadomością odpowiedzialności karnej wynikającej z art. 233 kodeksu karnego, a więc odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Przepis ten stanowi natomiast, że:
„§ 1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”
Podstawy odmowy udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy
Szczerość w wypełnianiu wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy ma niebagatelne znaczenie w kontekście jego późniejszego rozpatrywania. Proszę sobie wyobrazić sytuację, w której z uwagi na podjęte w Polsce studia po raz trzeci już cudzoziemiec ubiega się o takie zezwolenie. Niestety dowiaduje się, że musi wyjaśnić kilka kwestii, gdyż od czasu poprzedniego postępowania o zezwolenie na pobyt czasowy, pojawił się wyrok skazujący cudzoziemca – wnioskodawcę, na karę grzywny.
Teraz taka osoba zadaje sobie pytania: jak mogłem o tym nie wiedzieć i czy będzie to powodem odmowy udzielenia mi zezwolenia tym razem? Zadawanie takiego pytania jest z jednej strony intuicyjne, a z drugiej – tej prawniczej strony – słuszne.
Dlaczego? Gdyż jedną z przyczyn, dla których może zostać wydana decyzja o odmowie zgody na pobyt czasowy jest złożenie wniosku, który zawiera nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub dołączenie dokumentów, które takiego dane zawierają (art. 100 u.c.). Sytuacja, w której zgodnie ze swoją wiedzą składając wniosek oświadczasz, że nie byłeś karany w Polsce, przeradza się w sytuację, gdzie w trakcie weryfikacji okazuje się, że jednak byłeś karany – z pewnością wymaga wyjaśnienia.
Z jakich jeszcze powodów odmawia się udzielenia zezwolenia?
Są to takie okoliczności jak:
- nie spełnianie wymogów udzielenia mu zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na deklarowany cel pobytu lub okoliczności, które są podstawą ubiegania się o to zezwolenie, nie uzasadniają jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące,
- obowiązuje wpis danych cudzoziemca do wykazu cudzoziemców, których pobyt jest na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej niepożądany,
- dane znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu i pobytu, lub
- wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub zobowiązania wynikające z postanowień ratyfikowanych umów międzynarodowych obowiązujących Rzeczpospolitą Polską, lub
- w postępowaniu w sprawie udzielenia mu zezwolenia na pobyt czasowy: zeznał on nieprawdę lub zataił prawdę albo podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentycznego lub takiego dokumentu używał jako autentycznego, lub
- zalega z uiszczeniem podatków, z wyjątkiem przypadków gdy uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu, lub
- nie zwrócił kosztów związanych z wydaniem i wykonaniem decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, które zostały pokryte z budżetu państwa, lub
- podlegając obowiązkowi leczenia na podstawie art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, nie wyraża zgody na to leczenie, lub
- złożył wniosek podczas nielegalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywa na tym terytorium nielegalnie.
Powodów jak widać jest sporo, lecz bardzo często w przypadku, gdy pojawią się na horyzoncie, warto skorzystać z fachowej pomocy adwokata w celu sprawnego wyjaśnienia sprawy.
Co w przypadku, kiedy postępowanie karne jest w toku?
Jest to sytuacja, którą również należy niezwłocznie wyjaśnić i z pewnością jej nie bagatelizować. Może bowiem okazać się, że postępowanie toczy się o czyn (np. wykroczenie), który jakiś czas temu uległ przedawnieniu. W takim przypadku postępowanie umarza się, i jeśli nie ma innych przeszkód, zazwyczaj wydawane jest zezwolenie na (dalszy) pobyt czasowy.
Jeśli natomiast postępowanie karne jest w toku, i potencjalnie wobec cudzoziemca zostaną zastosowane środki zapobiegawcze takie jak zakaz opuszczania kraju, czy tymczasowe aresztowanie – wówczas są to przesłanki do odmowy wszczęcia postępowania o udzielenie zezwolenia. Oznacza to bowiem, że cudzoziemiec przebywa na terytorium kraju na podstawie innej decyzji, tutaj orzeczenia sądu lub decyzji prokuratora. Precyzując – decyzja organów ścigania bądź sądu w żaden sposób nie sprawia, że pobyt cudzoziemca staje się legalny w rozumieniu ustawy o cudzoziemcach, a jedynie daje powód/cel dla którego ten przebywa na terytorium Polski.
Jak długo czeka się na wydanie decyzji o zezwoleniu na pobyt czasowy?
Ustawodawca w tym wypadku wskazał wprost, że czas oczekiwania to 60 dni. Termin ten jednak liczy się dopiero od momentu, kiedy:
1) cudzoziemiec złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy osobiście lub nastąpiło jego osobiste stawiennictwo w urzędzie wojewódzkim po złożeniu tego wniosku, chyba że wobec cudzoziemca nie stosuje się wymogu osobistego stawiennictwa, lub
2) cudzoziemiec złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, który nie zawiera braków formalnych lub zostały one uzupełnione, lub
3) cudzoziemiec przedłożył dokumenty, o których mowa w art. 106 ust. 2 pkt 2 (dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych zawartych we wniosku), lub wyznaczony przez wojewodę termin, o którym mowa w art. 106 ust. 2a (przedłożenie dodatkowych dokumentów w terminie 14 dni), upłynął bezskutecznie.
Odwołanie od decyzji odmownej
W przypadku, kiedy zapadnie decyzja o nieudzieleniu zezwolenia, wcale nie oznacza to, że automatycznie musimy opuścić terytorium Polski. W grę wchodzi bowiem postępowanie odwoławcze, przeprowadzone w trybie administracyjnym.
Oznacza to, że odwołanie od decyzji odmownej składa się w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania. Istotne w tej kwestii jest właściwe sformułowanie zarzutów. Dlatego warto w tym względzie skorzystać z pomocy adwokata.
Takie postępowanie ma zostać zakończone w ustawowo przewidzianym terminie 90 dni, od momenty wniesienia odwołania, które spełnia przewidziane ustawowo wymogi.
W tym czasie trwa postępowanie, które ma za zadanie rozstrzygnąć prawidłowość zaskarżonej decyzji.
*Jeśli potrzebujesz pomocy w złożeniu wniosku dotyczącego pobytu czasowego czy stałego (w tym w zw. z pracą), a nie posługujesz się językiem polskim lub napotkałeś przeszkody w trakcie postępowania, zapraszam do współpracy z moją kancelarią! Płynnie posługuję się językiem angielskim i znam meandry postępowania o zezwolenie na pobyt, chętnie pomogę.